नमस्कार मित्रांनो
मित्रानो केदारनाथ, म्हणजेच भगवान शिवाचे निवासस्थान हे एक नाही तर अनेक रहस्यांचे घर आहे. हे महाभारत काळात पांडवांनी बांधले होते. त्यानंतर येथे वेळोवेळी अनेक नैसर्गिक आपत्ती आल्या परंतु मंदिर नेहमीच सुरक्षित राहिले. एकेकाळी हे मंदिर 400 वर्षे बर्फात गाडले गेले होते पण त्याचे काहीही नुकसान झाले नाही.
2013 मध्ये आलेल्या भीषण आपत्तीतही चमत्कारिकरीत्या भीमशिला केदारनाथ मंदिराच्या मागे आली, ज्यामुळे मंदिराचे संरक्षण झाले. केदारनाथचे रहस्य त्याच्या बांधकामापासून ते नंतरपर्यंत अनेक चमत्कारांना व्यापते. आज आम्ही तुम्हाला केदारनाथची सर्व रहस्ये एक-एक करून सांगणार आहोत.
केदारनाथ मंदिराचे बांधकाम
तुम्ही केदारनाथला गेल्यावर तुम्हाला दिसेल की, हे मंदिर तपकिरी रंगाचे खडक आणि दगडांनी बांधलेले आहे. त्यांना जोडण्यासाठी इंटरलॉकिंग करण्यात आले आहे. केदारनाथ मंदिर समुद्रसपाटीपासून 22,000 फूट उंचीवर आहे.
आता एवढ्या उंचीवर हे दगड कसे वाहून नेण्यात आले हे गूढ आहे. तसेच एकावर एक ठेवून मंदिर कसे बांधले गेले. केदारनाथ मंदिराच्या इतक्या भव्य बांधकामाची आजच्या काळात फक्त कल्पनाच करता येईल.
केदारनाथ 400 वर्षे बर्फात गाडलेले
पांडवांच्या नंतर आदि शंकराचार्यांनी या मंदिराची पुनर्बांधणी केली. त्यानंतर मंदिरामागे त्यांनी समाधी घेतली होती. यानंतर, 10व्या ते 13व्या शतकादरम्यान अनेक भारतीय राजांनी या मंदिराची पुनर्बांधणी केली, ज्यामुळे त्याचा जीर्णोद्धार करण्यात आला.
वाडिया इन्स्टिट्यूट हिमालयाने केलेल्या संशोधनात असे समोर आले आहे की 13व्या शतकापासून 17व्या शतकापर्यंत हा भाग पूर्णपणे बर्फाने झाकलेला होता. त्यानंतर सुमारे 400 वर्षे केदारनाथ मंदिर पूर्णपणे बर्फाने झाकले गेले. त्यामुळे मंदिराचे कोणतेही नुकसान झाले नाही.
त्याचे पुरावे आजही मंदिराच्या भिंतींवर दिसतात. तथापि, 17 व्या शतकानंतर, जेव्हा बर्फाचे प्रमाण कमी झाले, तेव्हा मंदिर पुन्हा दिसू लागले. यानंतर केदारनाथची यात्रा पुन्हा सुरळीत सुरू झाली.
केदारनाथ जवळील श्री भैरवनाथ मंदिर
केदारनाथ मंदिरापासून अर्धा किलोमीटर अंतरावर प्रसिद्ध भैरवनाथ मंदिर आहे. या मंदिराचे रक्षण करणार्‍यांना या भागातील क्षेत्रपाल असेही म्हणतात. हिवाळ्यात केदारनाथ मंदिराचे दरवाजे मुसळधार बर्फवृष्टीमुळे दिवाळीच्या दुसऱ्या दिवसापासून बंद केले जातात आणि सहा महिन्यांनंतर ते मे महिन्यात अक्षय्य तृतीयेच्या दिवशी उघडले जातात.
असे मानले जाते की या सहा महिन्यांत केवळ श्री भैरवनाथजी मंदिराच्या सुरक्षेची काळजी घेतात. केदारनाथ मंदिरात दर्शनासाठी येणाऱ्या सर्व भाविकांनी प्रथम श्री भैरवनाथ मंदिरात जाणे बंधनकारक आहे, अन्यथा केदारनाथची यात्रा अयशस्वी मानली जाते.
अखंड ज्योत
केदारनाथ मंदिर हिवाळ्यात सहा महिने बंद असते तेव्हा येथील अखंड ज्योत रहस्यमयपणे सहा महिने सतत तेवत असते. दिवाळीनंतर येथे जोरदार बर्फवृष्टी सुरू होते, त्यामुळे उखीमठच्या ओंकारेश्वर मंदिरात खाली भगवान केदारनाथाचे प्रतीकात्मक रूप स्थापित केले आहे.
या सहा महिन्यांत स्थानिक नागरिकांनाही तेथे राहता येत नाही. यासाठी सर्व भक्त, भाविक, स्थानिक नागरिक, दुकानदार, उत्तराखंड सरकारचे अधिकारी इत्यादी सर्वजण तेथून खाली येतात. हे ठिकाण सहा महिने पूर्णपणे निर्मनुष्य राहते आणि केदारनाथ धामकडे जाणारे सर्व मार्गही बंद असतात.
मंदिराच्या पुजाऱ्यांनी केदारनाथ धामचे दरवाजे सहा महिन्यांनंतर उघडले, तरीही तेथे अखंड ज्योत जळताना आढळते. तसेच कोणीतरी कालच येथे पूजा केली होती असे दिसते. सहा महिन्यांपासून मंदिर बंद राहिल्यानंतरही मंदिराची पूर्णपणे स्वच्छता करण्यात आल्याचे दिसून येते. केदारनाथ मंदिराच्या रहस्यांपैकी हे सर्वात मोठे रहस्य आहे.
केदारनाथ मंदिराची भीमशिळा
2013 साली उत्तराखंड आणि केदारनाथमध्ये घडलेल्या भीषण दुर्घटनेबद्दल सर्वांनाच माहित आहे. त्यावेळी आकाशातून एवढा भयंकर गडगडाट आणि पाऊस पडत होता, जो कदाचित आजपर्यंत झाला नसेल. त्या आपत्तीत दहा हजारांहून अधिक भाविकांचा मृत्यू झाला होता.
सर्व नद्या दुथडी भरून वाहत असून सर्वत्र भीषण पूर आला होता. मग पुराचे भयंकर रूपही केदारनाथ मंदिराकडे सरकत होते. केदारनाथ मंदिरामागील आदि शंकराचार्यांचे समाधीस्थळ पुरात वाहून गेले.
पुराचे पाणी केदारनाथ मंदिरापर्यंत पोहोचण्याआधीच चमत्कारिकरित्या एक मोठा खडक पाण्यात वाहत येऊन मंदिराच्या अगदी मागे थांबला. या खडकाला आदळल्याने पाण्याचा प्रवाह दोन भागात विभागून मंदिराच्या दोन्ही बाजूंच्या पलीकडे गेला.
आज आपण या खडकाला भीमशिळा या नावाने ओळखतो. जो कोणी केदारनाथ मंदिरात दर्शनासाठी जातो तोही या शिळेची पूजा करतो. असे मानले जाते की महादेवाने स्वतः ही भीमशिळा केदारनाथ धामला मंदिराच्या रक्षणासाठी पाठवली होती.
या सर्व गुपितांशिवाय आणखी एक गोष्ट आम्ही तुम्हाला सांगू इच्छितो. किंबहुना, पुराणांच्या भविष्यवाणीनुसार, या संपूर्ण प्रदेशातील तीर्थक्षेत्रे भविष्यात नाहीशी होतील, ज्यामध्ये केदारनाथ आणि बद्रीनाथ धाम प्रमुख आहेत.
पुराणानुसार, एके दिवशी पर्वत नारायणाच्या सामर्थ्याने भेटतील आणि बद्रीनाथ आणि केदारनाथचे मार्ग अदृश्य होतील. यानंतर एक नवीन निवासस्थान उदयास येईल जे भविष्यात बद्री म्हणून ओळखले जाईल.
